نفاق یک جریان اجتماعی در جامعه اسلامی هستند که تحت‌فشار گفتمان غالب اسلام به رفتاری متظاهر رو آورده‌اند تا حقیقت افکار و اندیشه‌ها یعنی شخصیت خویش را نهان سازند تا بتوانند ضمن حفظ اصول و ارزش‌های خود، از فواید جامعه اسلامی نیز بهره‌مند شود. تلاش منافقان برای تظاهر به همسانی با مؤمنان، هرچند که گاه موفقیت‌آمیز است، ولی از آنجا که ثبات و پایداری شخصیت، رفتار انسانی را متأثر می‌سازد، اینان حتی اگر بازیگرانی ماهر و توانا در نقش‌پذیری باشند، نمی‌توانند همیشه خود را پشت ماسک متظاهر اسلامی نهان سازند. رفتارهای آنها هر از گاهی پرده از شخصیت باطنی آنان برمی‌دارد و رسوایشان می‌کند. از طریق رفتارشناسی می‌توان حقیقت باطنی‌شان را همانند هر فرد دیگری دانست. از این رو خداوند به پیامبر (ص) یادآور می‌شود که نمی‌توان سیمای باطنی و شخصیت حقیقی منافقان را به‌سادگی شناخت ولی می‌توان از طریق رفتارشناسی، حقیقت آنان را شناسایی و معرفی کرد. (محمد، آیه 30)، تحقیق حاضر به شیوه توصیفی تحلیلی به بررسی شاخصه‌های اخلاقی جریان نفاق از منظر قرآن و روایات پرداخته است و یافته‌های تحقیق نشان می‌دهد که جریان نفاق دارای شاخصه‌های اخلاقی‌ای همچون دروغ‌گویی، سستی در عبادات، دورویی، آسایش طلبی، فسادگری، غرور، بخل و لجاجت می‌باشند.
)