تحلیل تطبیقی مفهوم «اهل الذکر» از دیدگاه روایات تفسیری فریقین

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

1 استادیار، جامعه المصطفی العالمیه

2 دانش آموخته دکتری اهلبیت شناسی، جامعه المصطفی العالمیه

چکیده

تحقیق حاضر به بررسی مفهوم «اهل ذکر» در روایات اسلامی با تمرکز بر تفاسیر شیعه و اهل سنت می‌پردازد. بر اساس آیاتی مانند آیه ۴۴ سوره نحل و ۵۹ سوره نساء، قرآن و پیامبر (ص) به عنوان منابع هدایت معرفی شده‌اند. در حدیث ثقلین، اهل‌بیت (ع) در کنار قرآن به عنوان مرجع هدایت مطرح شده‌اند. در روایات شیعه، مصداق «ذکر» به قرآن یا پیامبر (ص) و «اهل ذکر» به اهل‌بیت (ع) تفسیر شده است. این روایات تأکید دارند که پرسش از اهل‌بیت (ع) واجب است، اما پاسخگویی به عهده آنها نیست. در مقابل، منابع اهل سنت دو دیدگاه ارائه می‌کنند: برخی روایات، اهل‌بیت (ع) را مصداق «اهل ذکر» می‌دانند، درحالی‌که برخی دیگر اهل کتاب (یهود و نصاری) یا عموم عالمان قرآن را مد نظر قرار می‌دهند. بررسی‌ها نشان می‌دهد روایات شیعه همسو و یکپارچه‌اند، اما در منابع اهل سنت تنوع و گاه تضاد وجود دارد. همچنین، در روایات شیعه شأن نزول آیه مرتبط با اهل کتاب رد شده، حال آنکه در برخی منابع سنی به آن استناد می‌شود. در نهایت می‌توان گفت دیدگاه شیعه با تأکید بر جایگاه اهل‌بیت (ع) به عنوان تنها مصداق معتبر «اهل ذکر»، از تواتر و انسجام بیشتری برخوردار است.

کلیدواژه‌ها