1
دانشجوی دکترای علوم قرآن و حدیث، دانشگاه امام صادق(ع)(
2
استاد تمام و عضو هیئت علمی دانشگاه امام صادق (ع)،
چکیده
بحث درباره جمع و تدوین قرآن، همواره یکی از چالش‌های دانشمندان علوم قرآنی و معرکه آراء مفسران بوده‌است. عده‌ای همچون آیت‌الله معرفت جمع قرآن در عصر صحابه را از امور مسلّم تاریخی می‌داند و برخی همچون آیت‌الله خویی چینش سور قرآن را توقیفی و منسوب به رسول خدا (ص) می‌داند و افرادی همچون علامه طباطبایی قائل به تفصیل‌اند. اهمیت پرداختن به این مسئله از آن جهت است که عده‌ای چینش اجتهادی قرآن را مستمسک تحریف آن قرار داده‌اند. در این مقاله که به روش توصیفی- تحلیلی نگاشته شده است، سعی شده تا با بررسی متن احادیثی که مستقیماً یا به صورت ضمنی به جمع و تدوین قرآن در دوران خلفا اشاره دارد، به تنویر موضوع پرداخته شود. نتایج حاصل از بررسی گویای این مسئله است که آنچه از صحابه درباره جمع و تدوین قرآن گزارش شده در واقع یک پارادایم ذهنی بوده که در طول زمان شکل گرفته است و در حقیقت کار صحابه درباره یکسان‌سازی قرائت‌ها و مفردات قرآنی و ... بوده نه جمع و چینش سور؛ اما به مرور زمان جمع مصاحف گوناگون و یکسان‌سازی رسم الخط قرائت‌ها، به پارادایمی برای جمع و تدوین خود قرآن تبدیل شد.
)