تحلیل حدیثی انتظار و کارکردهای ابعاد فردی، اجتماعی، تاریخی و هویتی آن

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسنده

دانشجوی دکتری حدیث تطبیقی، جامعه المصطفی العالمیه

چکیده

انتظار به‌عنوان یکی از ارکان مهم فرهنگ دینی شیعه، در روایات اهل‌بیت (ع) جایگاهی بنیادین دارد. این مفهوم نه صرفاً به معنای چشم‌داشت منفعلانه به آینده‌ای نامعلوم، بلکه فرایندی فعال، پویا و اصلاح‌گر معرفی شده است که هم اصلاح فردی را دربر می‌گیرد و هم به انسجام اجتماعی، هویت‌سازی و مقاومت تاریخی شیعه یاری می‌رساند.پژوهش حاضر با رویکرد حدیث‌پژوهی، به تحلیل جامع انتظار در منابع روایی پرداخته و نشان داده است که این آموزه در چهار سطح اصلی قابل بررسی است:بعد فردی: انتظار عامل تهذیب نفس، تقویت ایمان، صبر و امیدواری است.بعد اجتماعی: انتظار به همبستگی مؤمنان، تقویت اخلاق اجتماعی و مسئولیت‌پذیری می‌انجامد.بعد تاریخی ـ سیاسی: انتظار شیعه را در طول تاریخ در برابر ظلم و انحراف پایدار ساخته و منبع الهام برای حرکت‌های اصلاحی و انقلابی بوده است.بعد هویتی: انتظار سبب تداوم فرهنگ ولایی، بازتولید سنت‌های دینی و حفظ هویت مستقل جامعه شیعی شده است.روش این تحقیق مبتنی بر تحلیل محتوای روایات منتخب از منابع حدیثی معتبر مانند الکافی، کمال‌الدین، الغیبة و بحارالأنوار است. نتیجه پژوهش نشان می‌دهد که انتظار در نگاه حدیثی، یک راهبرد چندبعدی برای تربیت فرد و جامعه است و می‌تواند در حل مسائل اجتماعی معاصر نیز کارکرد داشته باشد.

کلیدواژه‌ها