امکان سنجی توثیق عام سلسله روات در تفسیر علی بن ابراهیم قمی

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

1 دانشجوی دکتری، دانشگاه امام صادق(ع)، تهران

2 دانشجوی دکتری، حوزه علمیه قم

چکیده

پژوهش حاضر به بررسی توثیق عام سلسله راویان در تفسیر علی بن ابراهیم قمی می‌پردازد. در علم رجال، ملاک اعتماد به یک راوی، حاصل شدن توثیق است که می‌تواند خاص یا عام باشد. روایات موجود در تفسیر علی بن ابراهیم قمی یکی از مصادیق توثیق عام مورد بحث است که در صورت اثبات توثیق عام آن، حدود 287 راوی توثیق می‌شوند. علی بن ابراهیم قمی، از مشایخ برجسته شیعه و مورد وثوق شیخ کلینی بوده و بیشترین روایات کافی را از طریق او نقل کرده است. نجاشی و شیخ طوسی نیز او را توثیق کرده‌اند. اقوال مختلفی در مورد توثیق عام سلسله راویان این تفسیر وجود دارد؛ برخی مانند شیخ حر عاملی و آیت الله خوئی معتقدند که عبارت علی بن ابراهیم در مقدمه تفسیر دلالت بر وثاقت تمامی مشایخ او دارد. در مقابل، برخی دیگر تنها مشایخ بلاواسطه را موثق می‌دانند. دیدگاه سومی نیز مطرح است که تفسیر موجود را از علی بن حاتم قزوینی می‌داند. همچنین، نظری وجود دارد که این تفسیر تلفیقی از تفسیر علی بن ابراهیم، تفسیر ابوالجارود و روایات متفرقه جمع‌آوری شده توسط ابوالفضل العباس است.  نویسنده با ارائه ادله‌ای مانند اعتراف علی بن ابراهیم در مقدمه ، شهرت زودهنگام و فراگیر کتاب ، استناد علمای بزرگ به آن ، استناد شیخ حر عاملی و علامه مجلسی ، و وثاقت ابوالفضل العباس ، صحت انتساب تفسیر به علی بن ابراهیم و تقویت قول به توثیق عام را پدیرفته و همچنین به نقد ادله مخالفان و پاسخ به مسئله وجود روایات تحریف در تفسیر پرداخته است.

کلیدواژه‌ها